Миллий хавфсизлик хизмати, Прокуратура ва Ички ишлар органлари терговчилари ҳақида

Яқинда талабаларга “Жиноят процессуал ҳуқуқи” фанидан “Дастлабки терговнинг умумий шартлари” мавзусида дарсга киришдан олдин, қайси жиноятлар ким томонидан тергов қилиниши ҳақида маълумот тайёрлагандим. Ўша маълумотларни блогимга жойлаштиришни маъқул деб топдим.

Ушбу мақола бироз илмийлик касб этиши мумкин. Кўпчилик учун нотаниш атамалар ҳам учраши мумкин. Баъзилар зерикиши, охиригача ўқимаслиги ҳам мумкин. Шунчаки, инсонларда табиатан жиноят ишларни тергов қилиш ва тергов органлари ҳақидаги маълумотларга қизиқиш борлиги сабабли ушбу блогпостни ёзишга қарор қилдим. Имкон қадар содда тилда ёзишга ҳаракат қиламан.

Жиноят-процессуал кодексининг 345-моддасига асосан, барча жиноят ишлари бўйича дастлабки тергов ўтказилиши шарт қилиб белгиланган.

Ўзбекистон Республикасида фақат 3та орган томонидан дастлабки тергов олиб борилади. Булар:

1)                      Прокуратура терговчилари;

2)                      Ички ишлар органлари терговчилари;

3)                      Миллий хавфсизлик хизмати терговчилари.

Шунингдек, прокурорлар ҳам дастлабки терговни олиб боришлари мумкин (ЖПК 344-модда).

Сизда савол туғилиши мумкин, қайси ҳаракатлар жиноят сифатида эътироф этилади, жиноятлар рўйҳати қаерда берилган деб. Бизда Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг Махсус қисмидан ўрин олган 97-302-моддалар жиноятларнинг умумий рўйхатини ташкил этади. Яъни, агарда содир этилган ижтимоий хавфли, қонунга хилоф қилмиш ўша моддалар орасида саналмаган бўлса, демак, у жиноят эмас.

Маълумот учун: Бугунги кунда, бизда 228 та ижтимоий хавфли қилмиш жиноят ҳисобланади.

Эътиборли томони, юқорида эслатиб ўтган 3та тергов органи барча жиноятлар бўйича ҳам дастлабки терговни олиб боравермайди. Қонунчилик бўйича, уларга жиноятлар бўлиб берилган. Улар фақатгина ўзларига юклатилган жиноятлар бўйича дастлабки терговни олиб бора олишади холос. Фанда ушбу ҳолат “мазмунан терговга тегишлилик” деб номланади.

Қайси органга қайси жиноятлар учун дастлабки терговни олиб бориш ваколати берилганлиги ЖПКнинг 345-моддасида батафсил ёзилган.

Мақоланинг давомини қуйидаги манзилдан ўқишингиз мумкин:

БАТАФСИЛ ЎҚИШ